Wkraczamy w rok 1917. Dziś dla Państwa nie mamy pocztówki, lecz notgeldy czyli pieniądze zastępcze Górzna o nominałach 10 i 50 Pfennig. Co to są i czym były notgeldy piszemy poniżej. Na awersach napisy w języku niemieckim: Miasto Górzno, Prusy Zachodnie, Talon (kupon) na 10 lub 50 Pfennig, słownie dziesięć / pięćdziesiąt Pfennig, Górzno, 15 marca(data emisji), podpisy von Jakubowski (Leon, Burmistrz Górzna), Schwarz (brak imienia, jaką pełnił funkcję w urzędzie?). Stempel Urzędu Miasta i Administracji Policji. Richard Krahl Bydgoszcz (drukarnia gdzie były drukowane). Z boku napis: ważne do 31 grudnia 1918 roku. Do druku użyto dwóch różnych typów papierów, w dwóch kolorach oraz dwa różne typy tła. W użytych papierach nie ma znaków wodnych. Brak numeracji jak miało miejsce w innych miastach. Nie jest znany nakład oraz nie posiadamy informacji ile pod koniec obiegu wymieniono w kasie miejskiej.
Pieniądz zastępczy (niem. Notgeld). Zawirowania w sferze gospodarki i finansów państwa, jakie towarzyszyły wszelkim wojnom i innym wydarzeniom historycznym, z reguły prowadziły do niedoboru oficjalnych środków płatniczych o niższych nominałach. Dostarczenie ludności monet zdawkowych, koniecznych przy drobnych, codziennych zakupach, stanowiło główny powód podejmowania działalności emisyjnej przez zarządy miast, gmin i powiatów. Zachowywał on swoją ważność tylko na terenie podległym administracji emitenta, czyli np. w granicach danego miasta. Wydawany był w kasach miejskich za większe nominały pieniądza państwowego (których nie brakowało tak, jak nominałów mniejszych) i można nim było opłacać wszystkie transakcje. Był on powszechnie akceptowany, chociaż nigdy pieniądz ten nie uzyskał klauzuli legalności ze strony władz państwowych. Brak takiej zgody nie wykluczał jednak milczącej tolerancji. Pieniądze zastępcze opatrywane były nazwami, mającymi w sposób wyraźny odróżnić emisje tego typu od państwowych środków płatniczych. Nazywano je na przykład: „pieniądzem wydanym w potrzebie”, „pieniądzem namiastkowym”, „awaryjnym” czy „wojennym”. W czasie gdy niedobór państwowych środków płatniczych ustawał, władze mogły żądać natychmiastowego wycofania pieniędzy zastępczych, powołując się na fakt, że nie miały one żadnego ugruntowania prawnego. Szczytowy okres występowania zastępczych środków płatniczych papierowych (bony) i metalowych (monety) to czas I wojny światowej i lata następujące bezpośrednio po niej.
Górzno w tej kwestii nie było żadnym wyjątkiem. Mylą się więc autorzy opracowania „Górzno zarys dziejów” na stronie 116 pisząc: „W początkach 1917r. niemieckie władze administracyjne Górzna znalazły się u progu bankructwa. Kasa miejska była pusta. W tych okolicznościach burmistrz Leon Jakubowski i magistrat miasta ustanowili własne środki płatnicze.”
Jak wyglądały notgeldy np. Brodnicy (Strasburg), Lidzbarka Welskiego (Lautenburg) czy Jabłonowa Pomorskiego (Gosslershausen) można zobaczyć w niemieckich katalogach:
1) Reinhard Tieste, „Kleingeldersatz aus Papier, Verkehrsaugaben 1915-1922", Bremen 2010
2) Hans-Ludwig Grabowski, „Deutsche Kleingeldscheine: Amtliche Verkehrsausgaben 1916-1922", Regenstauf 2004.
Zachęcamy do odwiedzenia strony i zapoznania się z wyceną notgeldów Górzna lub innych miast : https://www.tieste.de/index.php?site=allekategroriennew Nawiasem mówiąc pruskie notgeldy Górzna w porównaniu z innymi miastami są „słabo” wyceniane (na polskich aukcjach ceny są przeważnie wyższe) a nakład druku na pewno był mniejszy niż w innych miastach.
